Endüstri ve örgüt psikolojisi, psikoloji biliminin uygulamalı alt dallarından biridir. İş ve örgüt psikolojisi olarak da bilinmektedir. Psikoloji, genel anlamda bir davranışın nedenlerini ve davranışları ortaya çıkaran süreçleri inceleyen bilim dalıdır.

İÇİNDEKİLER:

Psikolojinin cevap aradığı sorulara örnek olarak şunlar verilebilir. Davranışlar neden ortaya çıkar, hangi süreçler etkili olur; belirli süreçler sonrasında ne tür davranışlar ne gibi şekillerde gözlemlenmektedir?

Psikoloji bilimi hakkında bilinmesi gereken en önemli şeylerden birisi, yalnızca insanların davranışlarıyla değil, aynı zamanda hayvanların davranışlarıyla da ilgilenerek incelmelerde bulunmasıdır. Endüstri ve örgüt psikolojisi, ilgi alanı nedir sorusu çok sık sorulmaktadır. İş ve örgüt psikolojisi, bir psikoloji alt dalı olarak başlıca şu konularla ilgilenmektedir.

  • İnsan davranışları,
  • İş ile ilgili, İnsanların çalışma yaşamında sergilediği, davranışlar.

Endüstri ve örgüt psikolojisinin temel amacı nedir?

Korman tarafından 1978 yılında verilen cevap kapsamında; insanların iş performanslarını ve iş doyumlarını etkileyen etmenleri saptayarak, çalışanların performans ve doyumlarını artırmak amacıyla çeşitli yöntemler ve teknikler geliştirmek olarak tanımlamaktadır.

McCormick ve Ilgen, 1985 yılında yaptıkları yayınlar ve açıklamalar ile endüstri ve örgüt psikolojisi, hem bir bilim hem de bir uygulama alanı olarak görülmeleridir ifadelerine yer vermişlerdir.

Endüstri ve örgüt psikolojisinin bilimsel yönü, herhangi bir uygulama için ihtiyaç duyulan bilgileri sağlamaya yönelik araştırmalara dayanmaktadır. Bu tür bilgiler, görgül ilişkiler veya kuramlar şeklinde olabilmektedir. Her iki durum kapsamında da bu bilgiler, iş ve örgütlerde ortaya çıkan sorunları en aza indirebilmek amacıyla kullanılmaktadır. Örgütlerin tecrübe ettiği birçok beşeri sorunun çözümü için insan davranışları hakkında bilgi sahibi olmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu tür bilgiler şüphesiz kişisel deneyim yoluyla da elde edilebilir; yalnız kişisel deneyimle elde edilen bilgiler ciddi anlamda sınırlı kalmaktadır.

Bilimsel çabaların tümü, olayların ve olguların birçok etken sonucunda ortaya çıktığı varsayımına dayanmaktadır. Endüstri ve örgüt psikolojisi alanı için de bu varsayım de geçerli olmaktadır. İş ve örgüt psikolojisinin konusu olan işle ilgili davranışların da bireyi, bireyin içinde bulunduğu ortamı, birey ve ortam arasındaki etkileşimi içeren değişkenler sonucunda meydana geldiği söylenebilmektedir.

Örnek olarak endüstri ve örgüt psikologları, bir işyerinin aydınlatılma biçimi ile bireyin görsel ayırt edicilik yeteneği arasındaki ilişkiyi araştırabilmektedir. İş ve örgüt psikologları bir diğer örnek olarak, çalışanın iş ile ilgili ilk deneyimlerinin ilerleyen daha sonraki yıllarda mesleki başarısı üzerindeki etkilerini araştırabilirler.

Endüstri ve örgüt psikologları

Endüstri ve örgüt psikologları bu tür ilişkileri objektif olarak tanımlamanın da ötesinde, iş ile ilgili davranışların altında ne gibi nedenler yattığını belirlemeyi hedefleyen araştırmalar yaparak farklı kuramlar geliştirebilmektedirler. İş ile ilgili davranışlar kapsamındaki kuramlar, görgül araştırmalarla sınanarak araştırmalardan elde edilen bulgu ve sonuçlara göre kuramlar desteklenir veya değiştirilir.

Alanın bilimsel yönüyle ilgilenen iş ve örgüt psikologları, kuramsal bir bakış açısından hareket ederek, insanların iş ile ilgili davranışlarını anlayabilmek ve açıklayabilmek amacıyla görgül veriler toplamaya çalışmaktadırlar.

Endüstri ve örgüt psikolojisi, aynı zamanda bir meslek veya uygulama alanı olarak kabul edilmektedir. Bir uygulama alanı veya meslek olarak iş ve örgüt psikolojisi, psikolojinin uygulamada yani çalışma yaşamı kapsamında karşılaşılan bazı sorunlara uygulanmasıyla ilgilenmektedir. Bazı endüstri ve örgüt psikologları tam anlamıyla uygulamada karşılaşılan sorunların çözümü üzerinde odaklanmaktadırlar. Endüstri ve örgüt psikolojisinin bu yönü, bazı uzmanlık alanları içermektedir. Örnek olarak; program geliştirme, bireylerin değerlendirilmesi ve psikolojik danışma verilebilir.

Endüstri ve örgüt psikologları, örnek olarak, bir danışman rolünde yönetimin, iş eğitim yöntemlerinin ve iş donanımının veya tasarımının ve geliştirilmesi gibi konularda danışmanlık vermektedirler. Program geliştirme konusu kapsamında, bir eğitim programı geliştirmek veya personel seçimi ve eğitimi doğrultusunda bir sistem oluşturmak ve geliştirmek gibi sorumluluklar üstlenebilmektedirler.

İş ve örgüt psikologları, kişilerin değerlendirilmesi konusu kapsamında, tıpkı bir klinik psikolog gibi, kişilerin gizilgüçlerini belirli pozisyonlar ve tanıtımlar için değerlendirebilmektedirler. Testleri, görüşme teknikleri gibi ölçme tekniklerini değerlendirmelerine temel oluşturacak şekilde kullanmaktadırlar.

Endüstri ve örgüt psikologları, psikoloji bilgileri kapsamında örgütlerde karşılaşılan farklı sorunlarla ilgilenmektedirler. Örnek olarak, bireysel ve örgütsel çatışmalar konusunda iş ve örgüt psikologları, çeşitli yöntemler kullanarak çatışmaların çözümüne yardımcı olabilmektedirler.

Endüstri ve Örgüt Psikolojisinin Konuları

Endüstri ve örgüt psikolojisinin konuları geniş bir alana yayılmaktadır. İş ve örgüt psikolojisinin kapsamını belirlemek amacıyla başlıca izlenen yollar şu şekildedir.

  • Ders kitaplarının içerikleri incelenebilmektedir.
  • Endüstri ve örgüt psikolojisi alanında yapılan araştırmalar ile yayınlandıkları bilimsel dergilerin içeriği incelenir.
  • Alan uzmanlarının görüşleri bilgi kaynağı olabilmektedir.

İzlenebilecek tüm bu yollar sayesinde endüstri ve örgüt psikolojisinin ele aldığı konular hakkında detaylı bir fikir edinmek mümkündür.

Endüstri ve örgüt psikolojisinin ele aldığı konular

Endüstri ve örgüt psikolojisinde ele alınan konular geniş bir dağılım göstermektedir. Bu alanda yazılmış olan ders kitapları birbirinden çok farklı konulara yer verebilmektedir. İnsanların çalışma yaşamındaki davranışlarıyla alakalı makalelerin yayınlandığı süreli yayınlar kapsamında da aynı durumun varlığı gözlemlenmektedir. Bu durumun anlaşılması için Alliger tarafından 1992 yılında, endüstriyel ve organizasyonel psikoloji kapsamında ele alınan konuları belirlemek amacıyla, gerçekleştirilen inceleme verilebilmektedir.

Bu kapsamda, biri 1987 yılında diğer üçü 1990 yılında yayınlanmış, iş ve örgüt psikolojisi alanındaki en popüler dört ders kitabı ve içrekleri incelemiştir. Söz konusu psikoloji alt alanı ile ilgili olarak İncelenen kitaplarda yer alan tüm konular ve her bir konunun kaç kitapta işlendiğine ilişkin bulgular şu şekildedir.

  • İşe devamsızlık 2 kitapta,
  • Endüstriyel ve organizasyonel psikolojinin tarihi 4 kitapta,
  • Güdülenme 4 kitapta,
  • Örgütsel gelişme 4 kitapta,
  • İstatistik ve araştırma yöntemi 4 kitapta,
  • İşgörenlerin seçimi 4 kitapta,
  • Performansın değerlendirilmesi 4 kitapta,
  • Stress ve sağlık psikolojisi 1 kitapta,
  • İşgörenlerin gelişmesi 2 kitapta,
  • İşgörenlerarası ilişkiler 3 kitapta,
  • İş analizi 4 kitapta,
  • Tüketici psikolojisi 1 kitapta,
  • Psikolojik testler 4 kitapta,
  • Eğitim 4 kitapta,
  • Çalışma koşulları 4 kitapta,
  • Grup süreci 3 kitapta,
  • İnsan faktörü 3 kitapta,
  • İşe bağlanma/işgörenlerin tutumu 3 kitapta,
  • Ölçütler 2 kitapta,
  • İş değerlendirme 2 kitapta,
  • İş tasarımı 2 kitapta incelenmştir.

Endüstri ve örgüt psikolojisi ders kitapları kapsamında yer verilen konuların çeşitliliği, iş ve örgüt psikolojisini bir meslek olarak seçen ve bu alanda çalışan psikologların çalışmalarına da yansımaktadır. Örnek olarak Howard tarafından 1990 yılında gerçekleştirilen araştırma verilebilir.

İş ve örgüt psikolojisine önemli etkileri bulunan isimler

Howard, endüstri ve örgüt psikolojisinin uygulama yönüyle uğraş içinde olan diğer bir deyişle bu alanı bir meslek olarak seçen kişilere ulaşmıştır. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Derneği’nin yaklaşık 2000 üyesine, 56 etkinliğin bulunduğu bir liste göndererek bunu gerçekleştirmiştir.

Howard, araştırma kapsamında ulaştığı kişilerden, alanınızı en iyi tanımlayan etkinlikler nelerdir sorusuna cevap vermelerini istemiştir. Listede yer alan etkinliklerden hangisine katıldıklarını belirterek veya alanlarını en iyi tanımladığını düşündükleri etkinliklerin ismini yazarak cevaplarını talep etmiştir. Araştırma sonucunda, kayda değer sonuçlar edinilmiştir. Bu kapsamda endüstri ve örgüt psikologlarının uygulamada yaptıkları çalışmalar 5 gruba ayrılarak sınıflandırılmıştır. Alliger tarafından 1992 yılında aktarılan başlıklar şu şekildedir.

1. Bireysel Değerlendirme:

Personel psikolojisi. Bu kapsamda iş analizi, ölçme, seçme, bireysel farklılıklar, adil istihdam, performansın değerlendirilmesi, yasal sorunlar, istatistik, araştırma yöntemleri, gibi konuları içermektedir.

2. Eğitim (ing. training):

Askeri psikoloji, eğitim, mühendislik psikolojisi, program değerlendirme alanlarını kapsamaktadır.

3. Örgütsel Davranış:

İşgörenler arası ilişkiler, tutumlar ve tutumların taranması, örgütsel davranış, iş doyumu, personel devri, ödüllendirme sistemleri, çalışma yaşamının niteliği, verimlilik, iş tasarımı ve işe güdüleme konularını içerir.

4. Örgütsel Gelişme:

Liderlik, grup-içi ilişkiler, kültür ve örgüt iklimi, yönetim, çatışma çözümlemesi, haberleşme, örgütsel gelişme, karar verme, grup süreci ve güç konularını kapsar.

5. İşgörenlerin Gelişimi:

İş ve aile, mesleki gelişme, cinsiyet farklılığından kaynaklanan sorunlar, stres, iş ahlakı ve işgören danışmanlığı alanlarını içermektedir.

Çalışma Psikolojisi’nin Tanımı ve Konuları

Arnold, Cooper ve Robertson tarafından 1998 yılında çalışma psikolojisi nedir sorusu cevaplandırılmıştır. Çalışma psikolojisinin tanımı, insanların çalışma yaşamındaki davranışlarını inceleyen psikolojinin uygulamalı alanı olarak verilmiştir.

Arnold, Cooper ve Robertson, çalışma psikolojisinin konuları nelerdir sorusunun cevabını 5 ana grupta sınıflandırmaktadır. Konuların ayrıldığı 5 grup şu şekildedir. aşağıda gösterildiği gibi beş ana grupta toplamaktadırlar.

Bireylerin Değerlendirilmesi:

  • Seçme ve değerlendirme
  • Performans değerlendirme

Örgütün ve çalışmanın, işin, doğası:

  • Çalışmanın (işin) tasarımı
  • Örgütsel değişme ve gelişme

İnsanların çalışma, iş, hakkındaki görüşleri:

  • Tutumların taranması
  • Refah ve çalışma

İşin, çalışmanın, yapıldığı fiziksel çevre:

  • Ergonomi ve araç gereç tasarımı
  • İş güvenliği ve sağlık

Bireylerin ve Grupların Gelişimi:

  • Eğitim
  • Meslek seçimi
  • Mesleki gelişim ve danışmanlık
  • Kişilerarası beceriler
  • Fırsat eşitliği/çeşitlilik yönetimi

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi ne zaman başlar?

Endüstri ve örgüt psikolojisi, W. D. Scott tarafından 1903 yılında Reklamcılık Kuramı ve H. Münsterberg tarafından 1913 yılında Psikoloji ve Sanayide Etkililik adlı kitapların yayınlanmasıyla ABD’de başlamış kabul edilmektedir.

Endüstri Psikolojisi alanında doktora ilk kez 1931 yılında ilk kez Bruce Moore’a verilmiştir. Endüstri Psikolojisi Derneği, 1945 yılında kurulmuş ve bu dernek adını 1973 yılında Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Derneği olarak değiştirmiştir. Tüm bunlar ve ders kitaplarının adlarındaki değişiklikler alanın dinamik yapısını yansıtmaktadır.

Alanın dinamik yapısı şu örnekle daha iyi anlaşılabilmektedir. Industrial Psychology adıyla ilk baskısı 1942 yılında yayınlanan ve 1980 yılında yayınlanan 7. baskısına kadar aynı adın kullanıldığı temel ders kitaplarından birinin, 8. Baskısı 1985’de Industrial and Organizational Psychology adıyla yayınlanmıştır.

Sekizinci baskıda yazarlar, McCormick ve Ilgen, kitabın adındaki değişikliği şu cümlelerle açıklamışlardır.

Bu ders kitabının, endüstriyel-organizasyonel psikoloji alanına ilişkin bir tarama olması düşünülmüştür. Bu alan, mal ve hizmet üretimi ile dağıtımında meydana gelen beşeri sorunlara ilişkin geniş bir yelpazeyi (spektrum) ele almaktadır. Bu sürece eşlik eden değişik beşeri sorunların doğasında ve öneminde değişikliklere; malların ve hizmetlerin üretildiği ve dağıtıldığı sosyal, kültürel, teknolojik ve ekonomik çevrelerin değişken yapısı neden olmuştur. Bu sonuç doğrultusunda endüstriyel organizasyonel psikoloji alanında bazı değişiklikler gerçekleşmiştir.

İnsanların çalışmayla alakalı davranışlarını açıklamayı amaçlayan yeni kuramların eklenmesi, yeni ölçme ve istatistik teknikleri ve yöntemlerinin geliştirilmesi gibi değişiklikler tüm alanda genel bir genişlemeyi ifade etmektedir. Söz konusu değişiklikler, psikoloji biliminin bir dalı olan bu alanın adı için de bir değişim yaşanmasına neden olmuştur.

Endüstriyel ve organizasyonel psikolojiye doğru dönüşüm

Yaşanan, endüstriyel psikolojiden, endüstriyel ve organizasyonel psikolojiye doğru bir değişimdir. Endüstriyel ve organizasyonel psikoloji şeklindeki yeni ad, alanın, endüstriyel organizasyonlarda olduğu kadar her tür organizasyon kapsamında çalışan bireylerin davranışlarıyla ilgilenildiğinin vurgulanması anlamını taşımaktadır. Bu kapsamdaki örnek olarak şu organizasyonlar verilebilmektedir.

  • Ulusal birimler,
  • Yerel birimler,
  • Federal birimler,
  • Okullar,
  • Askeri hizmetler.

Değişikliğin yansıttığı önemli bir gerçek daha vardır. İnsanların çalışma sırasındaki davranışlarıyla ilgilenirken, davranışlar ile alakalı açıklamalarda, örgütsel bağlamın özelliklerinin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu kapsamda, örgütün büyüklüğü ve teknolojisinin yapısı gibi örnekler verilebilir.

Alanın günümüzdeki yönelimini yansıtmak amacıyla kitabın baskısının adı, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi şeklinde değiştirilmiştir.

Endüstri ve örgüt psikolojisi bir bilim ve bir meslek olarak çok geniş bir konu dağılımı içermektedir. Bu yüzden, endüstri ve örgüt psikolojisinin psikoloji biliminin bütünü içindeki yerini anlayabilmek için farklı bir boyutun dikkate alınması gerekmektedir.

Psikolojinin dalları

Psikolojinin alt dalları, psikolojik bilgilerin uygulamaya aktarıldığı alanlar bakımından veya ele aldıkları konular bakımından farklılaşmaktadır. Bu kapsamda örnekler şu şekilde sıralanabilir.

Gelişim psikolojisi:

Bireyin döllenme anından öldüğü ana kadar geçen süre içerisinde yaşının ilerlemesiyle birlikte değişen davranışlarını ele alan bir psikoloji dalıdır.

Klinik psikoloji:

Normalden sapma gösteren davranışları inceleme altına alan psikoloji dalıdır.

Sosyal psikoloji:

Psikoloji biliminin bir alt dalı olarak kişinin davranışlarının başkalarının gerçek veya hayali varlığından nasıl etkilendiğini inceleyen alandır.

Yukarıdaki tüm bu örneklerdeki gibi bir sınıflandırma; ele alınan konulara göre tanımlama yoluyla psikolojinin alt dalları için yapılmaktadır. Bu tür bir sınıflandırma konu merkezli (ing. topic centered) şeklinde isimlendirilmektedir.

Konu merkezli sınıflandırma, endüstri ve örgüt psikolojisi için uygun bir sınıflandırma değildir. Endüstri ve örgüt psikolojisi için uygun olan sınıflandırma alan veya ortam merkezli yaklaşım sayesinde mümkün olabilmektedir.

Psikolojinin alt dallarının tanımlanmasında, psikolojik bilgilerin uygulamaya aktarıldığı alanı dikkate almak mümkün olmaktadır. Söz konusu yaklaşım, alan veya ortam merkezli (ing. context-centered) yaklaşım şeklinde isimlendirilmektedir.

Alan, ortam, merkezli yaklaşım doğrultusunda psikolojinin alt dalları, psikoloji biliminin uygulandığı alana göre farklılaşma göstermektedir. Bu doğrultuda yapılan ayrımlara örnek olarak şu psikoloji dalları gösterilebilmektedir.

  • Klinik psikoloji,
  • Eğitim psikolojisi,
  • Askeri psikoloji,
  • Endüstri ve örgüt psikolojisi.

Alan veya ortam merkezli yaklaşım sayesinde endüstri ve örgüt psikolojisinin, psikolojinin bütünü içindeki yerinin daha iyi tanımlanması mümkün olmaktadır.

Endüstri ve örgüt psikolojisinin diğer psikoloji dallarından ayrımı

Endüstri ve örgüt psikolojisi, ele aldığı konular bakımından değil, psikolojik bilgilerin uygulandığı alan bakımından psikolojinin diğer alt dallarından ayrılmaktadır. Konu merkezli bir yaklaşım, insanların çalışma yaşamındaki davranışlarını inceleyen bilim dallarını tanımlamayı zorlaştırmaktadır.

Endüstri ve örgüt psikolojisi, mühendislik psikolojisi, insan kaynakları yönetimi, personel psikolojisi, örgütsel davranış, çalışma psikolojisi, örgüt psikolojisi gibi bilim dalları çoğunlukla birbirleriyle örtüşmektedir. Bu durum öncelik tanıdıkları konular farklı olduğu halde geçerlidir.

Söz konusu bilim dalları ve psikoloji biliminin çalışma alanları için kısaca şu açıklamalar yapılabilmektedir.

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi:

Endüstri ve örgüt psikologları tarafından incelenen temel konular şu şekildedir. Değerleme, iş analizi, personelin seçilmesi, iş tasarımı, personelin yerleştirilmesi, çalışma koşulları, iş değerleme ve performans, personelin eğitilmesidir.

Bireysel farklılıklardan yola çıkılarak iş ve birey arasında uygunluk sağlanması amaçlanmaktadır. Endüstriyel psikologlar bunu sağlamaya çalışırken, daha çok işlerin sabit olduğu ve kişilerin değişebilir yani değiştirilebilir olduğu görüşüyle hareket etmektedir.

Mühendislik Psikolojisi:

Ergonomi nedir sorusunun kısaca cevabı olarak düşünülebilmektedir. ABD kapsamında insan mühendisliği veya insan faktörleri mühendisliği şeklinde bilinen bilim dalıdır. Amerika Birleşik Devletleri dışında ergonomi olarak bilinmektedir. Amacı nedir sorusuna uzun uzun cevap vermek mümkündür.

Kısaca, amaçları şu şekilde sıralanabilir.

  • İnsan-makine sistemlerini incelemek,
  • insan-makine sistemlerinin tüm yönleriyle incelenmesi,
  • insan-makine sistemlerini bütünleştirmek ve geliştirmek.

Mühendislik psikolojisi, ergonomi, kapsamında insan-makine sistemlerinin tüm yönleriyle incelendiği alanlara örnek olarak şu açıklama yapılabilir.

İş organizasyonu, engelliler için iş tasarımı, dinlenme programları, vardiyalı çalışma, fiziksel yorgunluk, ürün tasarımı konularında çalışılmaktadır. İnsan-makine sistemlerinin tüm yönleriyle ele alınması amacıyla; ev, işyeri, büro, dinlenme alanları ve fabrika gibi çeşitli alanlarda incelemeler yapmaktadırlar.

Ergonominin nihai amacı; iş araçlarının, iş yerinin ve işin çalışanların sınırlılık hallerine ve yeteneklerine göre en uygun şekilde tasarlanmasıdır. Endüstri psikolojisinin aksine insan faktörleri mühendisliği; insanın sabit olduğu ve işin değiştirilebilir olduğu görüşünü benimsemektedir.

İnsan Kaynakları Yönetimi:

İlk olarak gelişmeye 1960′ yıllarında başlamıştır. İnsan kaynakları yönetimi kapsamında yapılan incelemeler farklılık gösterebilmektedir. İncelemelerde ele alınan konular genel olarak şu şekildedir.

Personelin seçimi,

Teşvikler ve kar paylaşımı,

Çevresel faktörler,

İstihdamda fırsat eşitliği,

İşgören ilişkileri ve çalışma yaşamının niteliği,

Kariyer planlama,

Personelin işe yerleştirilmesi ve eğitimi,

Sendika-yönetim ilişkileri,

Performansın değerlendirilmesi,

Ücret yönetimi.

Personel Psikolojisi:

Endüstri psikolojisinin ele aldığı; performans değerleme, işe devamsızlık, personel seçimi ve bu amaçla kullanılan testler, iş değerleme ve iş analizi gibi konuları inceler.  İş psikolojisine ek olarak; yönetici, örgüt ve kariyer geliştirme konularını da inceleyerek ele almaktadır.

Örgütsel Davranış:

Mikro düzeyde; örgüt içindeki kişilerin davranış ve tutumları, küçük grupların davranışları ve örgütle etkileşimleri ele alınmaktadır. Makro düzeyde; örgütün işleyişi, yapısı ve dış çevreyle ilişkileri incelenmekledir. Bu bilim dalının tarihsel kökeni için örgüt psikolojisi ile aynıdır demek mümkündür.

Örgüt psikolojisi ve örgütsel davranış arasındaki fark nedir sorusu için şu cevap verilebilir. Örgüt psikolojisi, davranışları bireysel düzeyde incelemektedir. Örgütsel davranış için farklı olarak davranışları örgüt düzeyinde ele aldığı söylenebilmektedir.

Örgüt Psikolojisi psikoloji bölümlerinde okutulan bir derstir. Örgütsel Davranış, işletme bölümlerinde okutulan bir derstir. Bu durum da bir diğer fark olarak gösterilebilir.

İnsanların daha üretken ve daha fazla iş doyumu sağlayabilecekleri örgütsel koşulları yaratmak, örgütsel davranış alanının nihai amacı olarak görülmektedir. Bu kapsamda örgütsel davranış alanı tarafından birçok konuda araştırmalar gerçekleştirilmektedir. Araştırmalar kapsamında ele alınan başlıca konular şu şekildedir.

  • Örgütsel güç,
  • Yaratıcılık,
  • Stres,
  • Verimlilik,
  • Değişime uyum,
  • Karar verme,
  • İş doyumu,
  • Örgütsel etkililik,
  • İletişim,
  • İşe devamsızlık,
  • Personel devri,
  • Örgüt yapısı,
  • Örgüt kültürü,
  • Örgütsel sağlık,
  • Çatışma,
  • Liderlik,
  • İş yaşamı kalitesi.

Çalışma Psikolojisi:

Arnold, Cooper ve Robertson tarafından 1998 yılında yapılmış açıklamalar sayesinde çalışma psikolojisi nedir, ne işe yarar gibi sorulara kolayca cevap bulmak mümkündür. Açıklamalar ve ek blgiler şu şekildedir.

İngiltere ve Avrupa çevresinde çalışma psikolojisi (ing. Work Psychology) olarak bilinen bilimsel alan ABD içerisinde Endüstri ve Örgüt Psikolojisi olarak isimlendirilmektedir.

Çalışma psikolojisi kapsamında kullanılan bir diğer isim de Uğraşı psikolojisi şeklindedir. Uğraşı Psikolojisi (ing. occupational Psychology) isimlendirmesi özellikle İngiltere’de kullanılmaktadır. Avrupa’da daha yaygın şekilde Çalışma ve Örgüt Psikolojisi (ing. Work and Organisational Psychology) terimi tercih edilmektedir.

Çalışma ve Örgüt Psikolojisi bazı özel alanları kapsamında alt dallar bulunmaktadır. Bu özel alt dallar örnek olarak şu şekilde sıralanabilir.

  • Yönetim Psikolojisi (ing. Managerial Psychology)
  • Personel Psikolojisi (ing. Personnel Psychology)
  • Meslek Psikolojisi (ing. Vocational Psychology)

Tüm bilgilere ek olarak psikoloji biliminin önemli katkılarda bulunduğu, insan kaynakları yönetimi (ing. Human Resources Management) ve örgütsel davranış (ing. Organisational Behaviour) gibi birçok inceleme ve araştırma alanları vardır.

Örgüt Psikolojisi hakkında son açıklamalar

Birey ve örgüt arasındaki ilişkileri incelemektedir. Söz konusu ilişkileri; birey, grup ve örgüt düzeyinde ele almaktadır.

  • Bireysel düzeyde: İş doyumu, güdülenme ve moral gibi psikolojik süreçler ele alınmaktadır.
  • Grup düzeyinde: Bireyler ve gruplar arası işbirliği, çatışma, rekabet, iletişim ve liderlik konuları incelenmektedir.
  • Örgüt düzeyinde: Örgütsel değişim, örgüt yönetimi, örgütsel ortam gibi konular incelenmektedir.

Bireye, örgütsel amaçlara hizmet etmenin bireysel amaçlara ulaşmak için bir araç olduğunu göstermek örgüt psikolojisinin amacı olarak kabul edilmektedir. Böylelikle hem kişisel hem de örgütsel amaçlara ulaşılmasına katkıda bulunmak istenmektedir.

Referanslar ve Yardımcı Kaynaklar:

  • Rudolph, Cort & Allan, Blake & Clark, Malissa & Hertel, Guido & Hirschi, Andreas & Kunze, Florian & Shockley, Kristen & Shoss, Mindy & Sonnentag, Sabine & Zacher, Hannes. (2020). Pandemics: Implications for Research and Practice in Industrial and Organizational Psychology. 10.31234/osf.io/k8us2.
  • Murphy, Kevin. (2013). Industrial and Organizational Psychology INTRODUCTION. Industrial and Organizational Psychology. 6. 115-116. 10.1111/iops.12021.
  • Hammer, Tove & Anderson, John & Gurdon, Michael & Jick, Todd & Petit, Andre & Stern, Robert & Schwartz, Howard & Vardi, Yoav & Dunnette, Marvin. (1977). Handbook of Industrial and Organizational Psychology. Administrative Science Quarterly. 22. 151. 10.2307/2391755.
  • Barney, Matt. (2021). The Society for Industrial and Organizational Psychology.
  • Hodgkinson, Gerard & Ford, J.. (2012). International Review of Industrial and Organizational Psychology, 2012. 10.1002/9781118311141.
  • Adhikari, Pralhad. (2020). Industrial and Organizational Psychology.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here